ΠολΠρΘεσ 379/1989
Πρόεδρος : Σπυροφάνης Λούβρος.
Δικαστές : Γ. Γεωργέλλης, Φ. Κελαδίδου (εισηγήτρια).
Δικηγόροι: Δ. Τσαγκαλίδης – Σ. Κίκας.
Από τις διατάξεις των άρθρων 2, 4, 10, 12, 21 και 70 του από 15/ 28.7.1938 β.δ. “περί κωδικοποιήσες της περί αποκαταστάσεως αστών προσφύγων κειμένης νομοθεσίας” με την παρέλευση έτους από της αποπληρωμής ολοκλήρου του τιμήματος ακινήτου, που παραχωρήθηκε “επί πωλήσει” για την αστική αποκατάσταση πρόσφυγα, εκείνος προς τον οποίο έγινε η παραχώρηση, σε περίπτωση δε θανάτου του οι καα το κοινό δίκαιο κληρονόμοι του αποκτούν πλήρες και απεριόριστο δικαίωμα κυριότητας, ασχέτως της εκδοσεως παραχωρητηρίου και μεταγραφής (βλ. ΑΠ 171/1981 ΝοΒ 29.1383, ΑΠ 1680/1980 ΝοΒ 29.1085, 1722/1980 ΝοΒ 29.1105 και ΑΠ 48/77 ΝοΒ 25.974).
Εξάλλου η εκ του τιμήματος οφειλή του προ της 11.11.1944 παραχωρηθέντος κρατικού ακινήτου θεωρείται ότι αποσβέστηκε έκτοτε, ήτοι από 11.11.1944, τούτο δε σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 2 ν. 18/1944, που ίσχυε από την ημερομηνία αυτή και 1 παρ. 3 α.ν. 1075/1946, κατά τις οποίες, υποχρεώσεις πάσης φύσεως σε δραχμές, στηριζόμενες σε γενεσιουργό αιτία, που υφίστατο προ της ισχύος του πρώτου των νόμων τούτων (18/44) και παρέμειναν ανεξάρτητοι, λογίζονται εξοφληθείσες, κατά την αυτή ημερομηνία (ΑΠ 48/1977, 1722/ 1980, ό.π.).
Ως νόμιμος τίτλος μεταξύ των άλλων, κατά την περί αποκαταστάσεως αστών προσφύγων νομοθεσία, θεωρείται και η εγγραφή στους πίνακες των αγοραστών της τέως Επιτροπής Αποκαταστάσεως προσφύγων.
Ητοι, μετά παρέλευση έτους από την αποπληρωμή του τιμήματος του παραχωρηθέντος προσωρινά στον πρόσφυγα με νόμιμο τίτλο κρατικού ακινήτου αντί ορισμένου τιμήματος, το Δημόσιο αποξενώνεται από το δικαίωμα κυριότητάς του σ` αυτό και μπορεί νόμιμα να χρησιδεσπόσει αυτό τρίτος (βλ. ΕφΠειρ 558/1984 ΕλλΔνη 85.1211).
Στην προκείμενη περίπτωση η ενάγουσα, με την κρινόμενη αγωγή της, ισχυρίζεται ότι το έτος 1930 παραχωρήθηκε από την τέως Επιτροπή Αποκαταστάσεως προσφύγων στη μάμμη της το οικόπεδο που με λεπτομέρεια κατά θέση, έκταση και όρια περιγράφεται σ` αυτήν, ότι η μάμμη της είχε εγγραφεί στους από 24.12.1930 πίνακες της παραπάνω Επιτροπής και ότι κατέβαλε το τίμημα του παραχωρηθέντος ακινήτου, ότι η τελευταία, αμέσως μετά την παραχώρηση, μεταβίβασε άτυπα το επίδικο στη μητέρα της, η οποία έκτοτε νεμόταν και κατείχε, ασκώντας σ` αυτό όλες τις διακατοχικές πράξεις που προσιδιάζουν στον κύριο του πράγματος, μέχρι το έτος 1952 που αποβίωσε, ότι πριν το θάνατό της η μητέρα της μεταβίβασε άτυπα τη νομή του επιδίκου σ` αυτήν (ενάγουσα), η οποία έκτοτε συνέχισε να νέμεται και να κατέχει με διάνοια κυρίας, ασκώντας σ` αυτό όλες τις πράξεις νομής που αναφέρονται σ` αυτήν και έτσι κατέστη κυρία αυτού με έκτακτη χρησικτησία, ότι η αξία του επιδίκου ανέρχεται κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής στο ποσό των 7.000.000 δραχμών ως και ότι οι εναγόμενοι αμφισβητούν την κυριότητά της σ` αυτά.
Με βάση το ιστορικό αυτό της αγωγής της, ζητεί η ενάγουσα ν` αναγνωρισθεί κυρία του επιδίκου ακινήτου και να καταδικασθούν οι εναγόμενοι στην καταβολή των δικαστικών της εξόδων.
Με το περιεχόμενο αυτό η αγωγή, αρμόδια καθ` ύλη και κατά τόπο φερόμενη προς συζήτηση στο Δικαστήριο αυτό (9,29 ΚΠολΔ), είναι νόμιμη και στηρίζεται στις διατάξεις που προεκτέθηκαν και των άρθρων 1045 ΑΚ, 64 ΕισΝΑΚ και 70 ΚΠολΔ). … Στο άρθρο 10 του ν.δ. 266/1974 “περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων της περί αποκαταστάσεως των αστών προσφύγων κειμένης νομοθεσίας”, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του Νόμου 543/ 1977 “περί τροποποιήσεως διατάξεων τινών αφορωσών εις την ρύθμισιν θεμάτων στεγαστικής αποκαταστάσεως αστών προσφύγων ….” ορίζονται τα εξής: παρ.
1. Η κατά τας διατάξεις του άρθρου 9 του παρόντος αρμοδιότης του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, δια την αναγνώρισιν κυριότητος και εν έκδοσιν των οριστικών τίτλων (παραχωρητηρίων) επί προσφυγικών ακινήτων διατηρείται μέχρι της 31.12.1978, παρ. 2. Από 1ης Ιανουαρίου 1979 η αναγνώρισις κυριότητος επί των ανωτέρω ακινήτων ενεργείται συμφώνως τω άρθρω 70 του Κώδικος Πολιτικής Δικονομίας, οι δε οριστικοί τίτλοι (παραχωρητήρια) εκδίδονται υπό του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών επ` ονόματι των αναγνωρισθέντων δια της δικαστικης αποφάσεως κυρίων. παρ.3.
Ακίνητα περί ων η ανωτέρω παρ. 1, δια τα οποία υφίστανται τελεσίδικοι δικαστικαί αποφάσεις αναγνωρίσεως κυριότητος παραχωρούνται οριστικώς εις τους δια της αποφάσεως ταύτης αναγνωρισθέντας κυρίους. Εκκρεμείς δίκαι περί των εν λόγω ακινήτων καταργούνται, επί των σχετικών δε υποθέσεων η διοίκησις εκδίδει τα οικεία παραχωρητήρια κατά την παρ. 1 του παρόντος άρθρου”.
Ηδη με το άρθρο 5 του νόμου 1807/1988, που ρυθμίζει “στεγαστικά θέματα του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων”, του οποίου η ισχύς, σύμφωνα με το άρθρο 13 αυτού, άρχισε από την ημέρα που δημοσιεύτηκε ο νόμος αυτός στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (21 Σεπτεμβρίου 1988 ΦΕΚ 208 τεύχος πρώτο) ορίζονται παρ. 1. Αγοραστές οικοπέδων, τα οποία περιήλθαν κατά οποιονδήποτε τρόπο στη διαχείριση του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για τη στεγαστική αποκατάσταση των αστών προσφύγων και εμπίπτουν στα ρυμοτομικά διαγράμματα του παραπάνω Υπουργείου, μπορούν ν` αναγνωριστούν ως νόμιμοι κάτοιχοί τους και να χορηγηθεί παραχωρητήριο από τις αρμόδιες περιφερειακές Υπηρεσίες εφόσον
α`) Οι αγοραπωλησίες έχουν γίνει με συμβολαιογραφική πράξη, η οποία έχει μεταγραφεί νόμιμα μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1980 μεταξύ του, κατά το χρόνο εκδόσεως της πράξεως με την οποία περιήλθε το ακίνητο στη κυριότητα του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ιδιοκτήτη και του απ` αυτόν αγοραστή και σε περίπτωση μεταβίβασης μέχρι του σημερινού γενικού ή ειδικού διαδόχου και
β`) το οικόπεδο δεν έχει παραχωρηθεί για τη στεγαστική αποκατάσταση δικαιούχου οικογένειας κλπ.” και με το άρθρο 6 του ίδιου πιο πάνω νόμου ορίζονται τα εξής: “Παρ. 1. Τα παραχωρητήρια – οριστικοί τίτλοι κυριότητας των ακινήτων για τα οποία υπάρχει ο νόμιμος τίτλος που προβλέπεται από την παράγραφο 4 του άρθρου 23 του β.δ. 330/1960, εκδίδονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων χωρίς την καταβολή οποιουδήποτε ποσού, στο όνομα του φορέα του νόμιμου τίτλου και σε περίπτωση θανάτου του στο όνομα των νόμιμων κληρονόμων του.
Οι διατάξεις του άρθρου 10 του ν.δ. 266/1974, όπως έχει αντικατασταθεί με το άρθρο 5 του ν.δ. 543/1977 (ΦΕΚ 43) καταργούνται. Παρ. 4. Αν ο φορέας του νόμιμου τίτλου έχει αποβιώσει και δεν είναι δυνατή η έκδοση του παραχωρητηρίου στο όνομα των νόμιμων κληρονόμων του, η αρμόδια υπηρεσία μπορεί να εκδίδει το παραχωρητήριο στο όνομα του δικαιούχου που αποβίωσε. Παρ. 6. Αν υπάρχουν τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις του άρθρου 10 του ν.δ. 266/1974, όπως έχει τροποποιηθεί με το άρθρο 5 του ν. 543/1977 και αναγνωρίζουν ως κύριο του ακινήτου ορισμένο πρόσωπο, η παραχώρηση γίνεται προς αυτό.
Εκκρεμείς δίκες για ακίνητα της ίδιας κατηρογίας καταργούνται και για τις περιπτώσεις αυτές τα παραχωρητήρια εκδίδονται από την αρμόδια υπηρεσία, σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις”.
Από τον συνδυασμό των τελευταίων αυτών διατάξεων (άρθρα 5 και 6 ν. 1807/1988) συνάγεται με σαφήνεια ότι από τον χρόνο της ισχύος του νόμου αυτού (21.9.1988) καταργήθηκαν τόσο το άρθρο 10 του ν.δ. 266/1974, με βάση το οποίο απαιτείτο από 1ης Ιανουαρίου 1979 για την έκδοση των οριστικών τίτλων (παραχωρητηρίων) από το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών η αναγνώριση της κυριότητας από τα πολιτικά δικαστήρια, σύμφωνα με το άρθρο 70 του ΚΠολΔ όσο και οι εκκρεμείς κατά τον ίδιο χρόνο δίκες, που είχαν ανοιγεί με βάση τις επιταγές του άρθρου αυτού, και τα παραχωρητήρια – οριστικοί τίτλοι κυριότητας των ακινήτων που αναφέρονται σ` αυτόν εκδίδονται πλέον από της ισχύος αυτού, από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Υπηρεσιών, κατά τη διαδικασία που προβλέπεται από τις διατάξεις αυτού, μόνο όμως στο όνομα του φορέα του νόμιμου τίτλου, ή, σε περίπτωση θανάτου του, στο όνομα των νόμιμων κληρονόμων του, ή στο όνομα τρίτου, αγοραστή οικοπέδου, ή του γενικού ή ειδικού διαδόχου αυτού, όταν υπάρχει συμβολαιογραφική πράξη αγοραπωλησίας, νόμιμα μεταγεγραμμένη, μετά την υποβολή απ` αυτούς της σχετικής αιτήσεως.
Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, που δεν προβλέπονται από τις παραπάνω διατάξεις, εφαρμογή έχουν οι διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου. Επομένως ο ισχυρισμός του εναγομένου Ελληνικού Δημοσίου, ότι η παρούσα δίκη, αντικείμενο της οποίας είναι η αναγνώριση της κυριότητας της ενάγουσας σε προσφυγικό ακίνητο με έκτακτη χρησικτησία, θεωρείται καταργηθείσα σύμωνα με τη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 6 του ν. 1807/ 1988, είναι μη νόμιμος, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν και πρέπει ν` απορριφθεί.
Από τις καταθέσεις των μαρτύρων των διαδίκων, τα έγγραφα που επίσης νόμιμα επικαλείται και προσκομίζει η τελευταία καθώς και από όσα εγγράφως αναπτύχθηκαν και συνομολογήθηκαν από τους διαδίκους, αποδείχθηκαν κατά τη κρίση του Δικαστηρίου τα εξής: Το έτος 1930 παραχωρήθηκε από την τέως Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) στη μάμμη από μητέρα της ενάγουσας Α.Κ., για αστική αυτής αποκατάσταση, το υπ` αριθμ. 6 οικόπεδο, εμβαδού 330,54 τετρ. μέτρων περίπου, που βρίσκεται στο 26 τετράγωνο του προσφυγικού συνοικισμού “Νέο Κουρί” Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης.
Η παραχώρηση αυτή έγινε με την εγγραφή της πιο πάνω δικαιούχου στον από 24.12.1930 Εκτιμητικό πίνακα της Ε.Α.Π. Αμέσως μετά την παραχώρηση η αρχική πιο πάνω δικαιούχος μεταβίβασε άτυπα τη νομή του επίδικου ακινήτου στη μητέρα της ενάγουσας Γ.Σ., η ίδια δε με τα άλλα παιδιά της Δ., πρώτο των εναγομένων, Α.,Ι.,Π.,Δ. και Θ. έγυγε και κατοίκησε έκτοτε σε οικία της στη Θεσσαλονίκη.
Μετά τη μεταβίβαση της νομής του επιδίκου στη μητέρα της ενάγουσας και ειδικότερα μετά ένα (1) έτος από την πλασματική αποπληρωμή του τιμήματος αυτού δυνάμει του νόμου 18/1944, δηλαδή από την 12.11.1945, η τελευταία νεμόταν και κατείχε το ακίνητο, ασκώντας σ` αυτό όλες τις διακατοχικές πράξεις που προσιδιάζουν στην κυρία του πράγματος, ήτοι κατοικούσε στην οικία που ήταν κτισμένη σ` αυτό, την οποία επισκεύασε και συντηρούσε, καλλιεργούσε δε και δένδρα κα άνθη στον κήπο αυτού.
Τη μεταβίβαση δε αυτή της νομής στη μητέρα της γνώριζε ο πρώτος εναγόμενος. Πριν από το θάνατό της, κατά το έτος 1952, η μητέρα της μεταβίβασε άτυπα τη νομή του επίδικου ακινήτου στην ενάγουσα, η οποία ήδη διέμενε σ` αυτό από το έτος 1942 με την οικογένειά της. Από το έτος 1952, που της μεταβιβάστηκε άτυπα η νομή του πιο πάνω ακινήτου και έκτοτε μέχρι τον χρόνο ασκήσεως της αγωγής, ήτοι περισσότερα από είκοσι (20) χρόνια, η ενάγουσα νεμόταν και κατείχε το επίδικο, ασκώντας σ` αυτό όλες τις πράξεις νομής και κατοχής που προσιδιάζουν σε κυρία του πράγματος και ήταν σχετικές με τον προορισμό αυτού και ειδικότερα επεξέτεινε την παλαιά οικία που υπήρχε σ` αυτό και στην οποία, όπως προαναφέρθηκε, κατοικούσε με την οικογένειά της, προσθέτοντας ένα δωμάτιο ακόμη και λουτροαποχωρητήριο, ηλεκτροδότησε και υδροδότησε αυτήν, επιπλέον δε καλλιεργούσε συνεχώς τον γύρω απ` αυτήν χώρο με λαχανικά και άνθη, καθώς και οπωροφόρα δένδρα από τα οποία κάθε χρόνο συνέλεγε τους καρπούς τους.
Τη μεταβίβαση της νομής του επίδικου στην ενάγουσα από τη μητέρα της γνώριζε ο πρώτος εναγόμενος. Ετσι η ενάγουσα, συνεχίζοντας τη νομή και κατοχή της μητέρας της Γ.Σ., με διάνοια κυρίας περισσότερα από είκοσι (20) χρόνια στο επίδικο οικόπεδο, κατέστη κυρία αυτού με έκταση χρησικτησία.
Στην κρίση αυτή οδηγείται το Δικαστήριο αυτό από τις καταθέσεις των μαρτύρων αποδείξεως, οι οποίοι, μεταξύ των άλλων, κατέθεσαν και ότι η μάμμη της ενάγουσας Α.Κ. παραχώρησε το επίδικο στην κόρη της Γ.Σ. και ότι η ίδια (μάμμη της) δεν έμεινε καθόλου σ` αυτό, ως και ότι η ενάγουσα από το έτος 1952 και έκτοτε κατοικεί στην οικία που βρίσκεται σ` αυτό, ταυτόχρονα δε καλλιεργεί και τον γύρω απ` αυτήν χώρο του επίδικου, χωρίς ποτέ να διαμαρτυρηθεί γι` αυτό ο πρώτος εναγόμενος, ούτε ν` αμφισβητήσει το δικαίωμα νομής και κατοχής της σ` αυτό.
Περαιτέρω, από τη υπ` αριθμ. … έκθεση πραγματογνωμοσύνης του πραγματογνώμονα Δ.Κ., αποδείχθηκε ότι το επίδικο ταυτίζεται κατά θέση, έκταση και όρια με το υπ` αριθμ. 6/26 οικόπεδο που παραχωρήθηκε από την Ε.Α.Π. στη δικαιοπάροχο της ενάγουσας Α.Κ.. Κατ` ακολουθία των όσων προεκτέθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτή η αγωγή ως βάσιμη και στην ουσία.
